فلنج چیست؟ آشنایی کامل با انواع و کاربرد فلنج‌ها در صنعت

فلنج‌ (Flange) یکی از پرکاربردترین اتصالات در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، آب و فاضلاب و

تأسیسات صنعتی است. فلنج در واقع قطعه‌ای دایره‌ای یا مربعی شکل است که برای اتصال

لوله‌ها، شیرآلات، پمپ‌ها و تجهیزات مکانیکی به کار می‌رود. این اتصال با استفاده از پیچ و

مهره و در بسیاری موارد همراه با گسکت (Gasket) انجام می‌شود تا آب‌بندی کامل برقرار

شود.

فلنج‌ها به دلیل قابلیت باز و بسته شدن آسان، مقاومت مکانیکی بالا و امکان تعمیر و

نگهداری راحت در صنایع مختلف بسیار محبوب هستند.

مزایای استفاده از فلنج‌ها

• امکان جداسازی سریع لوله‌ها و تجهیزات برای تعمیر یا تعویض

• ایجاد اتصال محکم و ایمن در فشار و دمای بالا

• سازگاری با انواع لوله‌ها و شیرآلات

• قابلیت استفاده در صنایع حساس مثل پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها

انواع فلنج‌ها

فلنج‌ها در شکل‌ها و کلاس‌های مختلفی تولید می‌شوند. انتخاب نوع فلنج بسته به فشار

کاری، دما و شرایط پروژه انجام می‌شود. پرکاربردترین انواع فلنج عبارتند از:

1. فلنج اسلیپون (Slip On)

این نوع فلنج روی لوله قرار گرفته و سپس جوشکاری می‌شود. نصب آن ساده‌تر و هزینه‌اش کمتر است، اما مقاومت کمتری نسبت به سایر انواع دارد.

2. فلنج گلودار جوشی (Weld Neck)

دارای گردنی مخروطی است که تنش را به خوبی پخش می‌کند. برای فشار و دمای بالا مناسب بوده و در صنایع نفت و گاز بیشترین کاربرد را دارد.

3. فلنج کور (Blind Flange)

برای مسدود کردن انتهای لوله یا تجهیزات استفاده می‌شود. در تست‌های فشار و همچنین خطوطی که فعلاً بلااستفاده هستند، کاربرد فراوانی دارد.

4. فلنج ساکت ولد (Socket Weld)

لوله داخل حفره فلنج قرار گرفته و سپس جوشکاری می‌شود. برای لوله‌های با قطر کوچک و

فشار بالا مناسب است.

6. فلنج لپ جوینت (Lap Joint)

به همراه یک استاب‌اند (Stub End) استفاده می‌شود و برای سیستم‌هایی که نیاز به باز و

بسته شدن مداوم دارند، کاربرد دارد.

کاربرد فلنج‌ها در صنایع مختلف

فلنج‌ها به دلیل قابلیت اتصال محکم، آب‌بندی مطمئن و امکان باز و بسته شدن آسان، در

طیف وسیعی از صنایع و پروژه‌ها به کار می‌روند:

1. صنایع نفت، گاز و پتروشیمی

• اتصال خطوط لوله انتقال نفت خام و گاز طبیعی

• استفاده در پالایشگاه‌ها برای اتصال تجهیزات حساس

• امکان جداسازی راحت قطعات جهت تعمیر و نگهداری

2. صنایع نیروگاهی و انرژی

• اتصال بویلرها، مبدل‌های حرارتی و توربین‌ها

• تحمل فشار و دمای بالا در خطوط بخار و آب داغ

• افزایش ایمنی سیستم‌های انتقال انرژی

3. صنایع آب و فاضلاب

• اتصال لوله‌های آب‌رسانی و شبکه‌های فاضلاب شهری

• قابلیت باز و بسته شدن آسان برای تعمیر خطوط

• استفاده از فلنج‌های چدنی و فولادی در خطوط بزرگ

4. صنایع شیمیایی و دارویی

• اتصال لوله‌های انتقال مواد شیمیایی خورنده

• استفاده از فلنج‌های استنلس استیل ضد خوردگی

• ایجاد آب‌بندی مطمئن با کمک گسکت برای جلوگیری از نشتی

5. کاربردهای عمومی و ساختمانی

• نصب و اتصال شیرآلات صنعتی

• خطوط تهویه و تأسیسات مکانیکی ساختمان‌ها

• استفاده در سیستم‌های آتش‌نشانی و سرمایش

متریال و استانداردهای فلنج‌ها

فلنج‌ها بسته به نوع پروژه و شرایط کاری، از متریال‌های مختلف ساخته می‌شوند:

• فولادی (Carbon Steel): پرکاربردترین نوع در صنایع نفت و گاز

• فولاد آلیاژی و استنلس استیل (Alloy & Stainless Steel): مقاوم در برابر

• خوردگی و دماهای بالا

• چدن و برنج: بیشتر در سیستم‌های سبک‌تر و فشار پایین

استانداردهای مرجع برای تولید فلنج‌ها:

• ASME B16.5

• ASME B16.47

• DIN و EN

استاندارد ابعادی:

ASME B16.5 → فلنج‌های سایز ½ تا 24 اینچ

ASME B16.47 → فلنج‌های بزرگ‌تر از 24 اینچ (Series A & B)

DIN / EN 1092 → استاندارد اروپایی (PN6 تا PN40)

JIS B2220 → استاندارد ژاپنی (5K تا 40K)

رده فشار (Pressure Class):

در استاندارد  ASME: 150# / 300# / 400# / 600# / 900# / 1500# / 2500#

در استاندارد DIN/EN: PN6 / PN10 / PN16 / PN25 / PN40

فلنج‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای اتصالات صنعتی، نقشی کلیدی در ایمنی، کارایی و نگهداری سیستم‌های لوله‌کشی دارند. انتخاب صحیح نوع فلنج، متریال و کلاس فشاری آن می‌تواند هزینه‌ها را کاهش داده و طول عمر سیستم را افزایش دهد.